Od zarania dziejów pies jest użytecznym towarzyszem człowieka. Występował u jego boku w roli myśliwego, pasterza i stróża. Od 12 tysięcy lat pies zaczął na stałe towarzyszyć ludziom. Od kilku tysięcy lat człowiek selekcjonuje psa, stawiając przednim coraz wyższe wymagania, przygotowuje psa do coraz lepszego spełniania powierzonych mu zadań. Nasi przodkowie z okresu neolitu udomowili wilka, aby pomagał w pilnowaniu dobytku, polowaniach i przeprowadzaniu stad bydła. Pies coraz bardziej oddalał się od natury, by w końcu uzależnić się od człowieka.
Pierwsze zawody psów odbywały się w starożytności. Były to walki psów i wyścigi chartów za żywą zwierzyną. Dzięki temu już wtedy powstała selekcja, by w następnych pokoleniach dać osobniki o cechach silnych i typowo użytkowych. Dopiero jednak z początkiem naszego stulecia pojawia się pojęcie „psa sportowca”. Pies znalazłszy się w swoim pierwotnym środowisku wraca do tych specyficznych zajęć, które sobie upodobał i szybko staje się zawodnikiem wysokiej klasy. Pies sportowiec ma swoje pochodzenie z logicznego punktu widzenia od psów użytkowych. Upodobanie człowieka do współzawodnictwa powoduje, że przyszli uczestnicy imprez wybierają psa kierując się potencjalnymi zdolnościami danej rasy. Nie należy nad tym się rozwodzić, patrząc na samego człowieka. Od lat już wśród dzieci poszukuje się takich osobników, które mają szczególne predyspozycje anatomiczne, fizjologiczne, psychiczne do uprawiania takich dyscyplin jak np: pływanie, gimnastyka, koszykówka itd. Istnieje jednak znacząca różnica między sportem bez udziału zwierząt a sportem kynologicznym. Pies i człowiek stanowią zespół.
W celu osiągnięcia sukcesu muszą zaistnieć dwie zmienne zależne: człowiek o odpowiednich cechach psychofizycznych, jak i pies o dobrym potencjale psychomotorycznym. Niektórym zawodnikom udaje się wydobyć maksimum możliwości od słabo nawet uzdolnionych osobników, podczas gdy inni nic nie osiągną nawet z wybitnie zdolnym psem.
Najczęściej uprawianymi sportami na świecie są:
- wyścigi chartów ( popularne w Anglii) – są to wyścigi na różne dystanse za pozorowaną zwierzyną,
- ring ( popularne we Francji, Belgii, Holandii) zawody składające się z trzech dyscyplin: śladu, posłuszeństwa i obrony,
- IPO – składa się z takich samych dyscyplin co ring; największą różnicą jest to, że w IPO podczas obrony pies chwyta za rękaw ochronny, a w ringu pies może chwycić wszędzie, gdyż pozorant jest cały ubrany w kostium ochronny,
- agility są to skoki przez przeszkody (tzw. parkur) na czas,
- praca na śladzie jest to poszukiwanie przedmiotów po ułożonej trasie,
- canicross to biegi z psem złączonym z człowiekiem specjalną uprzężą,
- fly-ball – pies biega po piłkę wyrzuconą przez specjalne urządzenie i z piłką wraca do właściciela,
- wyścigi zaprzęgów – wyścigi jednego lub grupy psów zaprzężonych do sań prowadzonych przez człowieka,
- posłuszeństwo jest to grupa ćwiczeń wykonywanych przez psa na polecenie przewodnika.
W Polsce do najczęściej uprawianych dyscyplin należą:
- posłuszeństwo,
- agility,
- IPO,
- wyścigi zaprzęgów.
IPO (Internationale Prüfung Ordnung)
IPO, skrót od (Internationale Prüfung Ordnung) jest dyscypliną sportową, która ma za zadanie ocenę użytkową niektórych ras psów. Ważna jest tu zarówno stabilna psychika psa, jak i jego wytrwałość, czy odwaga.
W skład tego sportu wchodzą trzy konkurencje:
- tropienie,
- posłuszeństwo,
- obrona.
W zależności od poziomu trudności, wyróżnia się cztery klasy trudności: IPO-V, IPO1, IPO2 oraz IPO3. Najłatwiejsza klasa (IPO-V) jest jednocześnie egzaminem umożliwiającym psom podlegającym próbom pracy udział w klasie użytkowej podczas wystaw psów rasowych.
IPO jest jednym z najpopularniejszych sportów wśród opiekunów owczarków i psów użytkowych, który rozwija psa wszechstronnie wydobywając z niego najlepsze cechy, którymi powinien charakteryzować się pies użytkowy, czyli pies przeznaczony do pracy.
Na IPO składa się bardzo zaawansowane posłuszeństwo, odbiegające mocno od podstawowego „siad, waruj, zostań”. Posłuszeństwo, które pozwala zapanować nad bardzo pobudzonym i nakręconym psem, nawet w sytuacjach skrajnych jak pogoń, opanowanie w sytuacjach stresujących, dobra socjalizacja, by pies nie rzucał się na wszystko, co się rusza. Takie posłuszeństwo, które jest dobrze wypracowane może być punktem wyjściowym do zaawansowanej obrony. Bo pies, który nie umie nad sobą zapanować, nie radzi sobie z emocjami – nie posłucha właściciela w sytuacji dla niego trudnej. Nigdy nie zrobi dobrej obrony, bo emocje i instynkt wezmą górę nad poleceniem przewodnika.
Drugim elementem jest ślad uczący psa spokoju, wyciszenia i dokładności. Właśnie ślad jest emocjonalnym przeciwieństwem obrony, gdzie psie emocje muszą być powstrzymane. Gdzie ekspresja, pobudzenie i szybkość w niczym nie pomoże. Kiedy pies wbrew pozorom bardziej niż mięśniami pracuje głową i nosem. Tropienie wzmacnia pewność siebie psa, wycisza, ale i potrafi bardziej zmęczyć niż porządny wysiłek fizyczny. Potrzeba do tego umiejętności skupienia i pracy w rozproszeniach.
No i na końcu – obrona, która nie jest bezmyślnym atakiem na wszystko, co się rusza. Nie jest atakiem na człowieka, tylko na rękaw. Nie jest tylko atakiem. Jest to też rewirowanie terenu, oszczekiwanie pozoranta i nieatakowanie go bez sprowokowania czy komendy, wytrzymanie psychiczne pozorowanego ataku na psa, eskortowanie pozoranta i najważniejsze: puszczanie na komendę i również pozostawanie w wyznaczonej pozycji do momentu komendy zwalniającej jak i odwołanie.
IPO to sport rozwijający psa wszechstronnie.
Pies niesprawny fizycznie nigdy dobrze nie wykona ataku, a wysiłek może zakończyć się kontuzją. Pies słaby psychicznie nie poradzi sobie z pozorowanym atakiem, szybko zacznie atakować ze strachu i stanie się nieobliczalny lub odmówi wychodzenia na plac.
Pies nadmiernie pobudzony, niekontrolujący swoich emocji, nie potrafiący się skupić i łatwo się rozpraszający nigdy nie zrobi dobrze śladu. Pies który nie ma odpowiedniej więzi z opiekunem, nie ufa mu, któremu nie poświęciło się dostatecznie dużo czasu i pracy przy nauce – nie poradzi sobie z posłuszeństwem i zawsze będzie stanowił problem w miejscu publicznym.
